Kroniki z życia ptaków i ludzi

Literacka powieść, utkana na podstawie faktów, w której historia splata losy dwóch rodzin. Okres przedwojenny, dokładna charakterystyka domostw, ciężkiej pracy i zwyczajów, traktowania kobiet i dzieci, rozrywek, życia na łonie przyrody, nostalgii za szczęściem, codzienności i znoju.

Przejmująca opowieść o miłości, nieszczęściu ludzkim, historii Polski (międzywojnie, trudne czasy powojenne, wejście Armii Czerwonej, walki partyzantów). Pochylenie się nad najsłabszymi, cichymi, którzy nie potrafią mówić o sobie i walczyć: "Świat spisał nas na straty. Nikt już o nas nie pamięta". O drodze, podejmowaniu ryzyka, odważnym wyruszeniu z domu, by szukać lepszego życia i postać Jana Putry: "Trzeba się teraz odkuć. Skoro prawdziwej młodości nie miałem". To ta Polska, która pachnie zbożem, trawą, w której czuje się rosę pod stopami i śmietanę na ciepłych ziemniaczanych plackach. To Gąski na Mazurach, Suwałki, Żubrynek na Podlasiu (od lat 30. XX wieku do czasów współczesnych). To chłopskie chaty, kościoły, wiejskie szkoły, hrabiowskie pałace. Ptaki na łąkach, brodzące w trawach i wodach Warmii, Mazur i Podlasia, nie do końca trafnie wplecione w kroniki ludzi. Ptaki nad dachami domów, w gniazdach na drzewach. Ptaki ukochane, siadające na ramieniu Irki i zasypiające w jej obecności.

W fabule wątki dwóch rodzin (Sztulmowskich i Stuhlmacherów) i poszczególnych jej członków przeplatają się, co jakiś czas poznajemy nową postać, by po chwili wrócić do tej, o której już coś wiemy. Na równi z członkami rodzin poznajemy ich sąsiadów i znajomych, bez wyróżniania bohaterów. Dawny dom niemieckiej rodziny i powojenne losy podlaskiej rodziny. Trochę klimatu życia z Monachium (wielka Hrabina Izabela von Ansbach) i słońca z Francji. Intrygujące wątki życiowe, losy bohaterów, przejmujące role (Berta Stuhlmacher, Pola Sztulmowska - moja ulubiona cierpiąca i wielka bohaterka "samotność i sińce na ciele, rozbita warga, wybity ząb"), okrucieństwo (Józef Sztulmowski "ratujac go można napytać sobie biedy"), nikczemność (Bronek Wysocki), niezwykła wrażliwość (Piotr Sztulmowski, Irka, Fritz Stuhlmacher), ciche bohaterstwo (Kacper). Dużo postaci, ogrom ich trudów życiowych i urwanych w pół historii. Dużo informacji. Szczegółowość i dokładność opisów, dostrzeganie najdrobniejszych elementów dnia codziennego. Powrót do przeszłości bez tęsknoty za nią.

Kroniki z życia ptaków i ludzi
Aida Amer
wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 2017
liczba stron: 446