Morze Trzcin to miejsce biblijne, w którym nastąpiło przejście przez Morze Czerwone. Bohaterowie tej księgi mocno stąpają po ziemi, mając w głowie i na ustach słowa z Talmudu. Pamiętają i stosują wyczytane mądrości, a te pomagają żyć, kiedy nadchodzą trudne momenty i cieszyć się, kiedy jest ku temu powód. Złote myśli, cytaty wplatane w fabułę zaczerpnięte są z "Przemian" Owidiusza, "Dawnych dziejów Izraela" Józefa Flawiusza, "Prób" Michaela de Montaignea, "Żydowskich legend biblijnych".
Bogata inteligencka rodzina, jej życie w XVII wieku, opisane plastycznym bogatym językiem. Sefaradyjscy Żydzi wygnani z Hiszpanii w 1492 roku, Polacy i Ormianie próbują żyć razem w rozwijającym się prężnie Zamościu. "Czy istnieje na świecie drugie miasto, w którym - mimo różnic dzielących mieszkańców - byłaby możliwa taka zażyłość"? Do miasta przybywa wielu kupców, rynek co chwilę tętni gwarem i barwami. Tu ścierają się poglądy na życie, pomysły na leczenie, religie, wiedza różnych nacji, podpatrywane obyczaje z innych krajów przemycane na polski grunt.
Przybywa tu z Wenecji Menachem Campos, zamożny kupiec, wielki mędrzec, surowy i kochający ojciec, razem z najbliższymi z rodziny, w poszukiwaniu citta ideale. Jego córka Hila, która opowiada całą rodzinną historię, osiada w Zamościu. Zawsze czeka tu na ojca wracającego z wypraw handlowych z otwartymi ramionami, sercem przepełnionym radością, i większym spokojem na to, co ich spotyka, kiedy są razem. A dzieje się sporo, jak w każdej rodzinie, w której jest kilkoro dzieci próbujących układać sobie dorosłe życie. Hila rozsądnie i obrazowo opisuje swoją historię, żałobę po mężu i doświadczenie macierzyństwa, a potem wydawałoby się niemożliwą ponowną miłość do Judy, bo "smutek i pamięć o zmarłych nie wykluczają dążenia do szczęścia". To także dzieje braci Hili i mieszkańców miasta nakreślone bardzo starannie. Niezwykłe portrety i psychologia postaci. Trudności doświadczane z racji miłości kobiety "nie swojej wiary" (historia Dawida zesłanego na galery i uwięzionej w klasztorze Antonii), nie zawsze sprawiedliwe sądy ludzi (posądzana o czary piękna Szikma ze Stambułu, żona statecznego Rubena), wybór własnej ścieżki życiowej (Ezra - "utracjusz i czarna owca rodziny"). Bolesne i niesprawiedliwe małżeństwo Iwaszki z Barbarką. Podstępny pożar domu i zaginięcie cennej "Księgi Natury". Smierć ukochanej Miriam.
Doskonałe dialogi, precyzyjne opisy wyznań uczuć, nastrojów, rozstań, wspólnych posiłków i podziękowań przy stole. Bogaty język, realistyczny opis obyczajów żydowskich związanych z zaślubinami, narodzeniem dziecka, obrzezaniem, postem, pogrzebem, szabatem, świętami. Mądre sięganie do literatury, by lepiej zrozumieć swoją sytuację życiową czy mieć o czym rozmawiać i umiejętniej się porozumiewać, by skutecznie równoważyć radość ze smutkiem w swoim życiu "niczym skrawku wielobarwnej tkaniny". Wyzwania tułaczej rodziny i borykanie się z problemami, sztuka tłumaczenia sobie porażek i doświadczeń jakie przynosi los, boleśnie odczuwanej niesprawiedliwości i dźwigania myśli, żeby dom nie runął.
Porywająca dwutomowa opowieść o burzliwych
dziejach Żydów, ich pragnieniu znalezienia nowej
ojczyzny, niekończącej się
wędrówce i marzenie o spokojnym życiu. Z wielką radością przeczytałam i poznałam opisywanych przez Hilę Campos bohaterów, tętniące miasto, obyczaje żydowskie, wybryki młodzieńców, czerpanie sił z poważnych dzieł literackich. W pamięci pozostaną żywe obrazy kupiectwa i sylwetki dawnych mieszkańców Zamościa.
Agnieszka Wojdowicz
wydawnictwo Nasza Księgarnia, Warszawa 2018
liczba stron: 352
Brak komentarzy:
Prześlij komentarz